Natalia Kaniak: Czy przegląd całej Twojej twórczości zainspirował Cię do spojrzenia na Twoje dokonania w szerszym kontekście?

Peter Tscherkassky: Widać, jak zmieniał się mój styl i jak stworzyła się pewna jego ciągłość. Najciekawsze jest to, że kiedy myślisz o swoim jednym projekcie, nie masz pojęcia, w jaki sposób połączy się on z innymi. 

Oglądanie Twoich prac to obcowanie z wyższym poziomem kina. Jak byś go nazwał?

– Zdecydowanie dużo z teorii można zobaczyć w moich filmach, ale to chyba charakterystyczne dla filmów eksperymentalnych. Zapraszam widzów do teoretyzowania, to jednak wciąż kino duchowe. Intensywnie go doświadczam, gdy siedzę w ciemni i pracuję nad materiałem. 

Budujesz filmy na podstawie czyichś filmowych sekwencji, a zarazem pociąga Cię gra z abstrakcyjnymi formami. Nie myślałeś nad zrealizowaniem filmu z własnych autorskich materiałów?

– Te abstrakcyjne formy to często filmy powstałe w ciemni, z reguły to krótkie fragmenty. Pokażę ci, jak to się robi. (Peter Tscherkassky wyciąga z torby taśmy, jego żona, Eve Heller, kładzie jedną pustą na stole, a na niej drugą z fragmentem filmu. Tscherkassky wyciąga z kieszeni mały punktowy laser i zaczyna świecić na poszczególne fragmenty taśmy). I tak zaczynam kopiować, na filmie będzie widać tylko tę naświetloną kropkę. To w zasadzie jak malowanie światłem, które potem widzimy na filmie. 

Organizowałeś kilka festiwali, wiele z pokazywanych na nich filmów można teraz oglądać w internecie. Nie marzy Ci się, by trafiły do kina, gdzie widzowie mogliby je wspólnie oglądać, a potem o Twoim kinie dyskutować?

– Chciałbym, ale nawet moje filmy są umieszczane na YouTubie, i raczej trudno temu przeciwdziałać. Ale ma to i swoje plusy. Ty żyjesz w dużym mieście i możesz zobaczyć filmy w kinie i na festiwalach, ale ktoś z małej mieściny ma do dyspozycji tylko sieć.

W swoich filmach kontrujesz tradycyjny sposób widzenia i myślenia o filmie. Czy dzięki eksperymentalnej postawie kino zacznie opowiadać także o sobie samym i stanie się bardziej interaktywne?

– Każdy dobry film jest w dużym stopniu autotematyczny. Mnie w kinie interesuje napięcie między czynnością oglądania filmu a tym, jak on został zrobiony i jakimi środkami wyrazu. Opowiadanie historii jest dla mnie bardzo ważne i trzymam się tego, ale zarazem pokazuję, jak uzyskuję różne efekty w filmie. 

Oglądając czyjś film, masz ochotę pozmieniać kolejność scen, przemontować go?

– Jasne, na przykład z „Tożsamości Bourne’a” miałbym ochotę wykorzystać mnóstwo kawałków inaczej. Kusi mnie też praca nad materiałem aktorskim, na przykład w „Pogardzie” Jeana-Luca Godarda z Brigitte Bardot. Kiedyś napisałem artykuł z okazji retrospektywy Godarda i była w nim zawarta prośba do samego reżysera o udostępnienie mi materiału z „Pogardy”. Ale nie udało się, niestety. 

Rozmawiała Natalia Kaniak