W 2000 roku Christoph Schlingensief, artysta uznawany za czołowego prowokatora, zorganizował w centrum Wiednia specyficzne reality show. Przez tydzień w kontenerach na Herbert von Karajan-Platz mieszkała grupa emigrantów walczących o azyl. Widzowie mieli decydować, kto z nich ma prawo zostać w ich kraju. Ci, którzy nie przypadli im do gustu, opuszczali Wiedeń w towarzystwie muskularnych ochroniarzy. Byli deportowani w niewiadomym kierunku. Wydarzeniu towarzyszyły flagi Partii Wolności Jorga Haidera i hasło „Obcokrajowcy won!”.

W tym czasie Ulrich Seidl przygotowywał fabularny debiut „Upały”. Jak we wcześniejszych dokumentach, celem jego ataku była konserwatywna austriacka wspólnota narodowa, która znów przeżywała fascynację nacjonalistycznymi ideałami. W „Upałach” zwykli obywatele wygrzewają zmęczone ciała na słońcu. Są zamknięci w domach traktowanych jak terytorium pod specjalnym nadzorem. Przekroczenie granicy jest piętnowane.

„Modlę się za widzów tego filmu” – mówi jedna z bohaterek „Jesus, du weisst” (2003), czekając na znak od Boga, który pozwoli jej nareszcie odnaleźć ukojenie. Kobieta pragnie zrozumieć chorego męża, Pakistańczyka, który nie toleruje wiary małżonki.

Seidl, podobnie jak Schlingensief, pragnie rozsadzać austriackie społeczeństwo od środka. Wywleka na powierzchnię kompleksy obywateli swojego kraju. Nie przeszkadza mu status niewdzięcznika, który kala własne gniazdo. Zainspirowany twórczością Bernhardta i Jelinek, zmusza odbiorców do konfrontacji. Jednocześnie otwarcie głosi zerwanie ze społeczną jednorodnością. Zaprzecza istnieniu wzoru austriackiego obywatela, który grzecznie modli się na klęczniku i zgodnie z przykazaniem miłuje bliźniego.

Módlmy się za tych, którzy są świadomi, że wolność może oznaczać terror.

Joanna Ostrowska