"Będę szczęśliwa - pisała Maya Deren - jeśli podczas tych rzadkich chwil, których prawda może być wyrażona tylko w poezji, przypomnisz sobie jakiś kadr z moich filmów albo tylko ich nastrój".

Telewizyjna emisja, pokazywanego podczas 3. NH, filmu Martiny Kudlaćek W zwierciadle Mai Deren (2002) - 17 sierpnia g. 1.00 TVP Kultura - jest pretekstem, by przypomnieć sobie postać jednej z najważniejszych postaci powojennego amerykańskiego kina awangardowego. W swoim filmie Kudlaćek zgromadziła wielkie osobowości filmowego i tanecznego świata, rozmawiając z nimi o życiu i twórczości Deren oraz jej wpływie na ich własne prace. Wśród zaproszonych znaleźli się: Miriam Asham - bliska przyjaciółka i asystentka Deren w latach 40. i 50., Stan Brakhage - jeden z najważniejszych amerykańskich filmowców niezależnych, tancerka Rita Christiani - odtwórczyni roli głównej w filmie Mai Deren Ritual in Transfigured Time (1945-46), choreograf Jean-Leon Destine, jej były mąż Alexander Hammid, aktorka Judith Malina i Jonas Mekas, którego Anthology Film Archive posiada w swoich zbiorach filmy Deren. Muzykę do filmu Martiny Kudlaćek napisał John Zorn.

Filmy Mai Deren, wymieniane obok filmów Jamesa Braughtona, Sidneya Petersona, Marie Meneken jako przykład modelowego kina poetyckiego, nawiązującego do wcześniejszych, znanych w Ameryce dzieł artystów europejskich: Luisa Buñuela, Hansa Richtera i Jeana Cocteau, zbudowały paradygmat, który na przez blisko dwie dekady wywierał bardzo poważny wpływ na amerykańskie kino eksperymentalne. Maya Deren pod wpływem surrealizmu i poetyki marzenia sennego, jak również tradycji romantycznej, przeciwstawiała "wertykalną" strukturę filmu poetyckiego "horyzontalnej" strukturze kina narracyjnego, zrywając z panującą w nim linearnością w relacjach pomiędzy poszczególnymi elementami, z logiką, z przyczynowością i celowością wydarzeń i sytuacji. Zamiast tego nadawała filmowemu światu charakter całości rządzonej logiką paradoksu, całości, której zasadą jest wolność wyobraźni.

Filmografia

Marcin Giżycki: Maya Deren

Alicja Helman o książce Billa Nicholsa "Maya Deren and the American Avant-Garde" (Los Angeles-London 2001)

Maya Deren: Bogowie haitańskiego wudu (Wydawnictwo A, Kraków 2000)

Maya Deren w senses of cinema

Maya Deren Forum

John Zorn, Filmworks X: In The Mirror Of Maya Deren