Pokazy niemych filmów z muzyką wykonywaną na żywo to jeden ze znaków rozpoznawczych naszego festiwalu. Łatwiej w ten sposób zachęcić młodych widzów do oglądania klasyki kina niemego, a kompozytorzy, tworząc zupełnie nowe ścieżki dźwiękowe i współczesne kompozycje, nadają starym filmom nowe znaczenia i współczesne interpretacje.

Do najbardziej spektakularnych z dotychczasowych należy zaliczyć: pokaz Metropolis z muzyką Abla Korzeniowskiego (to jeszcze w Cieszynie), projekcję Aleksandra Newskiego na wrocławskim placu Teatralnym (2006) czy festiwalowy wieczór we wrocławskiej Operze w 2007 roku, w trakcie którego muzykę do Męczeństwa Joanny d'Arc wykonywały Harmonie Band i słynny Hilliard Ensemble.

Od kilku lat wspólnie z Filmoteką Narodową podobne pokazy organizujemy na pięknym wrocławskim Rynku. W tym roku zostanie pokazany niemy niemiecki film z 1918 roku Mania. Historia pracownicy fabryki papierosów (Mania. Die Geschichte einer Zigarettenarbeiterin) w reżyserii pochodzącego z Węgier Eugena Illésa. W roli głównej wystąpiła Pola Negri, późniejsza gwiazda światowego kina.

Film przedstawia historię pracownicy fabryki papierosów, która nazywa się Mania Walkowska. Kobieta zostaje wybrana na modelkę do reklamy nowej marki papierosów i w pracowni wykonującego plakat malarza poznaje kompozytora Hansa van den Hofa, w którym zakochuje się z wzajemnością.

Poli Negri, urodzona jako Barbara Apolonia Chałupiec w 1897 roku, debiutowała w 1914 roku w polskim filmie Niewolnica zmysłów. Trzy lata później wyjechała do Berlina, gdzie grała u wybitnych reżyserów niemieckiego kina niemego, między innymi Ernsta Lubitsha i Maxa Reinhardta. W Berlinie Chałupiec zaczęła posługiwać się pseudonimem artystycznym Pola Negri. Mania. Historia pracownicy fabryki papierosów to jeden z pierwszych zagranicznych filmów w bogatym dorobku artystki, która zagrała w nim jako dwudziestokilkuletnia dziewczyna, czyli w momencie, gdy dopiero otwierały się drzwi do jej światowej kariery. Jednak już wtedy oczarowała swoją oryginalną urodą, pięknymi oczami, bogatą mimiką oraz nietuzinkową osobowością. Występy w niemieckich produkcjach stanowiły początek międzynarodowej kariery Poli Negri.

W 1923 roku aktorka wyjechała do USA, gdzie zagrała między innymi w Hiszpańskiej tancerce, Zakazanym raju, Hotelu Imperial i Miłości aktorki. Film Mania... przez wiele lat był uznawany za bezpowrotnie zaginiony. Okazało się jednak, że jedna kopia zachowała się w zbiorach czeskiego kolekcjonera. W 2006 r. Filmoteka Narodowa odkupiła ją, a następnie poddała kompleksowej rekonstrukcji. Dzięki staraniom Filmoteki Narodowej Mania... w pewnym sensie została przywrócona do życia i po blisko stu latach powróciła na ekrany.

Nową ścieżkę dźwiękową skomponował wybitny polski kompozytor i dyrygent Jerzy Maksymiuk. - Ten film mnie zafascynował. Historia jest prawie szekspirowska. Kobieta oddaje się innemu mężczyźnie, aby jej ukochany mógł wystawić operę. Samego niemego filmu, bez muzyki, nie da się oglądać. Muzyka tworzy klimat, nie ma dialogów i innych dźwięków. Miałem wolną rękę. To najwspanialsza sytuacja dla kompozytora - mówił twórca w jednym z wywiadów.

Projekt Filmoteki Narodowej promował Polskę podczas jej prezydencji w Unii Europejskiej. Mania... została pokazana w dziesięciu stolicach (Berlin, Bruksela, Kijów, Londyn, Madryt, Mińsk, Moskwa, Paryż, Pekin, Tokio). Pokazom towarzyszyła muzyka na żywo w wykonaniu Wrocławskiej Orkiestry Kameralnej "Leopoldinum" pod dyrekcją Jerzego Maksymiuka. - Ten film jest znakomitym przykładem europejskiej współpracy. (...) Pola Negri to legenda kina niemego, pierwsza gwiazda polskiego pochodzenia powszechnie rozpoznawalna na świecie, wymieniana we wszystkich podręcznikach historii kina wraz ze światowymi gwiazdami, takimi jak: Asta Nielsen, Greta Garbo, Mary Pickford, Lilian Gish czy Gloria Swenson - przekonywał wicedyrektor Filmoteki Narodowej Krzysztof Hnatkowski.

Wrocławskiemu pokazowi filmu Mania... także będzie towarzyszyła muzyka na żywo w wykonaniu "Leopoldinum" pod batutą maestro Maksymiuka (26 lipca, godzina 22, Wrocław, Rynek, wstęp wolny).

Roman Gutek

"Gazeta Wyborcza Wrocław", 25.06.2012